АТТЬӦ ТАЛУНЪЯ ВОЧАКЫВСЬЫД!)) МЕ КЫЛІ...

   А ме… Ме талун ветлі мӧд колян кадӧ! Помнитанныд, школаын велӧдлім II к.к. (ол-ӧм-а, вӧч-ӧм-а, коль-ӧм-а)… А кутшӧм сэні мича! Чайтсьӧ, мый оз сӧмын сійӧ кадся быд из, но и изторъяс, и на костын быд колас видзӧ-дзебӧ ас пытшкас гусятор. И некод сійӧс оз восьт! Некор! 

   Ме радейта туйяс… Ёна радейта ветлыны поездӧн, да мед абу 10 кымын час, а сутки кык-куим, шуам. =)  Талунъя туйӧ поезд эз ковмы. Тырмис машина да 120 км. Босьті аскӧд Владимир Тиминлысь кывбур. Йиджис сьӧлӧмӧ. Мися, туйын видла пыдіджыка гӧгӧрвоны медводз сьӧкыдӧн кажитчысь гижӧдсӧ да и велӧда тшӧтш! Паметьтӧ ӧд колӧ жӧ песыштны. 

 

Ак, ёна жӧ нин паськыд мирыс,

Ӧд збыльысь сійӧ пом ни дор,

А нӧшта паськыд енэж йирыс,

Оз некодарӧ сійӧ ор.

Сэн ӧзйӧ лыдтӧм-тшӧттӧм кодзув,

На костын нэмӧвӧйся чӧв,

И сэтшӧм шуштӧмлун, мый водзӧ

Оз вермы письтны весиг мӧвп.

Но сійӧ пессьӧ, оз сет овны,

И корсьӧ Ен югыдас туй,

Кыдз быттьӧ мыйкӧ тӧдысь ловлы

Важ муным овны оз нин туй.

Сьӧд йирас помся вензьӧм мунӧ,

Оз сетчы кӧдзыдыслы би,

И медся мывкыд оз куж шуны,

Мый ради Ен югыдас ми?

Мый могӧн олам, кодлы колам

Да кузь-ӧ мортвужыслӧн нэм?..

Морт корсьӧ истина и полӧ,

Ӧд кӧнкӧ вочакывйыс эм.

Ен быд лун сетӧ вочакыв,

Но Енсӧ мортыс оз на кыв.

   Ӧрек ӧктӧм, быд сикас яблӧгсӧ ньӧбӧм да фотояс  вӧчӧм могысь машинаысь тшӧкыда жбыръялӧм вӧсна кывбурыс юрам эз ставнас зумыда пуксьы, но тайӧ гижӧдыс 

личкис меын сійӧ клавиша вылас, коді тай ворсӧ нимкодясян шыясӧн… Мудзӧм либӧ код вылӧ кӧ дӧзмӧм понда мукӧддырйиыс вунӧдлан нимкодясьӧм йылысь, вунӧдлан, мый колӧ радлыны олӧмад быд здуклы… 

   Ме тшӧкыдджыка и тшӧкыдджыка куті казявны, мый медъёна став мичлунсьыс менӧ шензьӧдӧ вӧр-ва мичлун! Вӧлӧмкӧ, тайӧ сьӧлӧмкылӧмсӧ позьӧ и колӧ сӧвмӧдны ас пытшкад… И тані отсалӧ искусство… Шуам, кывбур! Коді коркӧ тшӧтш чужис вӧр-ваысь… )) Бара жӧ школа... «круговорот воды в природе»… )

   Так вот. Колян кад йылысь. Талун ме вӧлі Вылыс Балкарияын (Верхняя Балкария) – Кабардино-Балкарияса Черекскӧй районын меститчысь сикт. ХХ-ӧд нэм заводитчытӧдз гӧра сёртасын (ущельеын) вӧлӧма 18 овмӧдчанін. 1944-ӧд воын татчӧс олысьясӧс, балкаречьясӧс, вӧтлӧмаӧсь Шӧр Азияӧ. Мыйла? Быттьӧкӧ ставныс найӧ отсасьӧмаӧсь фашистъяслы… Кӧть и 755 морт пӧгибнитӧма Победа матыстігӧн! Реабилитируйттӧмӧдз ловъяӧн кольӧма 4813 морт (тайӧ джынйыс… война кадӧ тайӧ инъясас олӧма матӧ 9 000 балкареч). 1957-ӧд воӧ найӧ заводитӧмаӧсь бӧр локтавны чужанінаныс. Ӧні Вылыс Балкарияын талунъя стрӧйбаяс кындзи позьӧ видзӧдлыны вӧвлӧм аулъясысь сӧмын колясъяс…

 Вылыс Балкарияын жӧ йӧзкостса стильӧн мичмӧдӧм чӧсмасянін дорын аддзылі… ошкӧс (сы кындзи вӧлі на лев)! Дзик менам коми футболка вылын кодь! Аддзим Жориккӧд сёрнитанног! 

А ошка серпасъясыс да статуэткаясыс тані ёна унджык Комиын да Сыктывкарын дорысь… Тшӧтш ли мый уличаястіыс котралӧны... со тайӧ сюрукъясыс моз… )

Некымынысь нин аддзылі гӧраяс, но талунъя моз найӧ ме вылӧ эз на тӧдчывны. Помся сӧмын и шуала вӧлі: «Ак, кутшӧм найӧ джуджыдӧсь! Накӧд орччӧн ми – номъяс… Вот кыдзи, кыдзи йӧзыс абу повзьӧмаӧсь тані овмӧдчыны? А туйяс! Кыдзи таті позис коркӧ ветлыны? А кутшӧм джуджыд! Ак, мыйла фотоаппататӧ оз аддзы сійӧс, мый ӧні аддза ме, мыйла став пыдӧссӧ, пасьтасӧ оз петкӧдлы?!»

 

  Уна казялӧмтор син водзын пыр на, уна юалӧм юрын бергалӧ, уна мӧвп, уна муслун... А кытысь сійӧ... Енмӧй, аттьӧ талунъя лунсьыс да талунъя вочакывсьыд! Ме кылі!

«БАБӦ, БЛАСЛӦВИТ МЕНӦ!» (II юкӧн)

    Видза оланныд, ёртъяс! Водзӧ йӧзӧда прабабъяс йывсьым казьтылӧмъяс… I юкӧныс тані: «БАБӦ, БЛАСЛӦВИТ МЕНӦ!»

Женялӧн (шуйгавывсянь) Марей да Натэй прабабъясыс

…

   Натэй баблӧн (гашкӧ, Ті удитінныд нин казявны) ставыс пыр вӧлі дзим-дзурк (зэв ӧкуратнӧ). Сылӧн вӧлі аслас дзонь шкап-шифоньер. Сэні сійӧ видзис ассьыс мича сарапан-чышъянсӧ. А шкап вылас сылӧн вӧліны раскраскаяс, краскаяс, кисточкаяс, ключӧн завӧдитчысь кӧч! Ставыс менам, но меным тайӧ гажӧдчанторъяссӧ сійӧ сетліс стрӧга кад кежлӧ. Ворсышта, да бӧр шкап вылӧ. Ӧтка нывлӧн, менам, вӧлі унакодь чача, но вежӧрын бурджыка кольӧмаӧсь шкапвывсаясыс!
   Коркӧ… садйын ме висьталі ёртъяслы, кутшӧм ыджыдӧсь Натэй баблӧн улыс гачьясыс (Натэй баб вӧлі ыджыдджык да ёнджык Марей бабысь, а ме пыр  отсаси мамӧлы песласьны да тӧді, кодлӧн миян семьяын кутшӧм паськӧмыс). 

Женя садйын (шуйгавывсянь пукалӧ нёльӧдӧн)

Нина Спиридоновна висьталӧма сёрнитны радейтысь Женя йылысь мӧд кагульничалы – мамӧлы, а сійӧ нин - Натэй баблы… Стрӧг бабӧ шуис меным: «Но висьтасян кӧ улыс кӧлуй йывсим, нинӧм сэсся тэныд ог сет! Ни кӧчӧс, ни краскаездӧ!» Збыль вылас, кыдзи висьталӧ мамӧ, сійӧ эз скӧрмы, нюмъялӧ пӧ вӧлі. А мӧд луннас сад бӧрын юаліс менсьым: «Но муй? Висьтасин толун улыс гачьес йывсим?» Мися, эг… =)
   Марей баблӧн мича ыджыд шкап эз вӧв, но сылӧн вӧлі кельыдлӧз рӧма сундук! И сэтчӧ тӧрис ставыс! Мыйыс сэні эз вӧв… И паськӧм, и выль дӧраяс, и кылдӧс куд, кӧні сійӧ видзис документъяссӧ... Буретш тайӧ сундук вылас пуксьывлісны сёрнитыштны олӧма пыдди пуктана  морткӧд бабӧлӧн унасьыс-уна вежань бабӧн шуысьясыс (ог тӧд, эм-ӧ кӧнкӧ нӧшта «вежань-баб» вежӧртас). Джын рӧдлымны Марей баб вӧлі вежаньӧн, мӧдыслы – вежань бабӧн. Та вӧсна сундуквывса приёмъясыс (меным тадзи окота шуны тайӧ лоӧмторъяссӧ) вӧліны зэв тшӧкыда. А кор бабӧ вермӧма на, ачыс асывводз кытшовтлывлӧма сиктаным став рӧдвужнымӧс. Мамӧлӧн казьтылӧм серти, тэрыба пӧ быдӧн дорӧ котӧртлас, видзӧдлас, ставыс-ӧ бур, кыдзи вой коллялісны…
   Марей бабӧ кужис лӧсьӧдны лысьӧм. Сійӧ мыськыліс пывсянын рӧдвужсьыным став кагасӧ. А ӧтчыдысь, кор нин эз аддзы, сылы сетісны кутыштны Олегӧс, нёльӧд кӧленаын менсьым вокӧс. Марей баб шуис: «Тайӧ тай дзик Штэп кодь!» (Штэп дядь – Олеглӧн бать). Ми юалім, мыйла сійӧ сідз чайтӧ, сійӧ ӧд оз аддзы. Бабӧ вочавидзис: «Лыясыс Штэплӧн!»
   А менам 3 арӧсӧдз юр вылам вӧлі, кыдзи шуласны, 2 сі. Ог тӧд, кыдзи мамӧй бантъяссӧ сэтчӧ пысавліс. 
 

Женя гортас

Кор юрсиӧ кутіс сукмыны да мичаммыны, бабӧй нимкодясис: «Со ӧд! Мыськалі тшайӧн да турунӧн Женя нылӧлысь юрсӧ, да и юрси петіс!» Ок и любӧ сылы вӧлі, аддзыліс кӧ, мый и ӧні менам юрсиӧй коскӧдз. 

Женя Сыктывкарын тавося гожӧмнас

Да сійӧ и аддзӧ… Ме тӧда тайӧс…
   А нӧшта сундук вӧлі миян рӧдвужысь став челядьыслӧн сценаӧн. Буретш татысь юргисны садйын велӧдӧм выль кывбуръяс да сьыланкывъяс. Колӧ пасйыны, мый гортын эм аудиокассета, кӧні гижӧма миян котыр-семьяса 20 кымын мортлӧн гӧлӧсыс. И поснияслӧн, и весиг Марей баблӧн да сылӧн чойясыслӧн!

Марей баб

Синватӧг кывзыны оз артмы... Сьылӧ 110 во сайын чужлӧм Марей бабӧ (куліс 92-нас):

Cкачать Марей баб Ой, поля, вы, поля бесплатно на pleer.com

 Водзӧ лоӧ на.

«БАБӦ, БЛАСЛӦВИТ МЕНӦ!»

    Шудаӧсь найӧ, кодъяслӧн эмӧсь бать-мам, кык пӧв шудаӧсь, - кодъясӧс быдтісны тшӧтш и дед-баб. Менам бать ни дед эз вӧв, но ми мамӧкӧд олім ӧтлаын Марей прабабӧкӧд (мамӧлӧн мамыслӧн мамыс) да Марей баблӧн Натэй чойыскӧд. Тайӧ кадыс менам вежӧрын колис зэв шудаӧн! Ыджыд семьяад пыр гажа…

    «Медгажа» миян пӧвстысь, дерт, вӧлі мамӧлы. Сійӧ дӧзьӧритіс и менӧ, и олӧма кык мортӧс. Дерт, и мукӧдыслӧн вӧліны быть вӧчны колана асланыс уджъяс… Менам, кагалӧн, асьныд гӧгӧрвоанныд… А бабъяс менӧ видзисны, кор мамӧ вӧчис гортгӧгӧрса уджъяс. Ӧти кывйӧн, аньясысь артмӧм миян команданым вермис эськӧ лоны муслун, серамбанаторъяс, а гашкӧ, и арлыд серти чемпионӧн! Натэй баб эновтіс мусӧ 83-нас, та бӧрын дас ӧти лун мысти меным тырис 5 арӧс, а Марей бабӧс Енмыс босьтіс 92-нас, ме сэк вӧлі кӧкъямыса нин. 

     Ӧні меным 26... Тшӧкыда казьтыла бабукъясӧс... Лелькуйта тайӧ казьтылӧмъяссӧ... Видза найӧс сьӧлӧмам медся шоныд инас... А кутшӧма гажӧй бырис прабабъяссьым…

    Ми олам Сёльыбын грезд шӧрас. Орччӧн и сад, кӧні уджавліс мамӧй, и сэкся клуб (збыль вылас тайӧ Богоявление вичко), и медпункт, и весиг магазин – кык судтаа пу стрӧйба (татшӧм керкаыс миян сиктын куим)! Менам челядьдырйи тайӧ вузазянінсьыс позьӧ на вӧлі ньӧбасьны и улыс, и вылыс судтасьыс. Улісьыс – сёян-юан, вылісьыс – тасьті-пань да паськӧм! Меным сэтысь босьтлісны весиг 2 пальто! 

    Буретш сэтчӧ Натэй баб и петалӧма козинла, кор ме чужи. Ньӧбӧма гӧрд дзоридзяса 4 литра ыджда виж каструль да эмаля жӧ кык еджыд тасьті. Сійӧ жӧ луннас Марей баб тшӧтш ветлӧма вузасянінӧ да ньӧбӧма меным дзик жӧ тайӧ тӧварсӧ. Гортса пач вылын ӧні на сулалӧны тайӧ кык ыджыд каструльыс. Тасьтіясыс абу ставныс кольӧмаӧсь, ыджыд рӧдвужнад кытчӧкӧ разалӧмаӧсь, но ӧтиӧс на пиысь ме пыр аскӧд новлӧдла. И школаын походъясӧ, и том йӧзлӧн лагеръясӧ, и весиг ылі муясӧ. Шыдыс сэні медся бура да чӧскыда шоналӧ.

   Мыйла тадзи вӧчӧмаӧсь бабъясӧй?! Гашкӧ, мед эз артмы менам муслун вӧсна ордйысьӧм… Садйӧ ли гӧсти мӧдӧдчигӧн пыр колӧ вӧлі матыстчыны кыкнанныс дорӧ да шуны: «Бабӧ, бласлӧвит менӧ!» А найӧ пернапасавлісны татшӧм кывъясӧн: «Кристослы ки вылӧ ветлы да лок!» Ӧти дінас кӧ сӧмын матыстчыла, мамӧй пелям шӧпкӧдас, шуам: «Натэй бабыд дорӧ на ветлы!» И кыкнанныслы любӧ… 

     Кыдзи пасйи нин, мамӧн горт гӧгӧр вӧдитігкості менӧ видзисны бабъяс. Натэй баб пыр ворсӧдліс гӧгрӧс пызан вылын , а Марей баб – пружина крӧват вылас (весиг тайӧс эскӧдысь фотояс эмӧсь). Колӧ пасйыны, мый Натэй баблӧн крӧватыс вӧлі чулькъя, сэтчӧ некодлы эз позь пуксьывны пӧрысь гӧрд кань кындзи. Пушокӧс (а миян став каньсӧ шуисны буретш тадзи) босьтлӧмаӧсь, кор мамӧй велӧдчӧма 4-ӧд классын на, а куліс сійӧ, кор меным вӧлі 4 арӧс! Так вот, уна матрас да пӧдушкаа югыд, небыд кымӧр кодь крӧват вылын каньыс узис буретш сылы вольсалӧм газет вылын. Пушоклӧн 20 арӧснас кулӧм бӧрын ми босьтім Пушок II-ӧс, а гашкӧ и, XXII-ӧс. Натэй баб сійӧс эз и вермы велӧдны сы ног овны. Став газетсӧ кысэй (удорасаяслӧн - кань) косявліс.

Женя Натэй прабабыскӧд

    Марей баблӧн крӧватыс, мӧдарӧ, гуа кодь вӧлі. Сылӧн пыр кынмис кокыс (и менам тадзи жӧ), та понда пӧрысь ой-луннас бабӧ тӧв и гожӧм узьліс упакиӧн (гынсапӧгӧн). Ковмывліс кӧ петавлыны керка водзӧ (коридорӧ), пӧрччывліс медся шоныд кӧмсӧ крӧватас (мед сійӧ оз кӧдзав) да петавліс колана инӧ носки кежсьыс. А пырас да сэсся бӧр гуйкнитас дай гынсапӧгас! =) 

    Помнита, каян сылӧн крӧват вылас, водан бокас да вошан быттьӧ сэні... Пыр ворсӧдчи бабӧлӧн косьмӧм ки кучикнас. Кыскыштан сійӧс – сувтас, вӧчалан гӧраяс да вӧръяс… Марей баб дорӧ быд кавшасигӧн корлывлі сійӧс сьылыштны, висьтавны мойдъяс, лыддьыны кывбуръяс. 92-нас сылӧн вӧлі сэтшӧм паметь, кутшӧм менам ӧні, чайта, абу. Сійӧ висьтавліс эз сӧмын «Тӧлысь вывса нылӧс», но и роч кывбуръяс. А кор найӧс велӧдліс… Вичко бердса школаын велӧдчигкості? Марей прабаб чужліс 1906 воын!

Женя Марей прабабыскӧд

    А нӧшта тайӧ крӧват вылас ми сыкӧд коркӧ вензим, кутшӧмӧн ме вӧлі, кор менӧ вайӧдісны кага чужтанінысь карысь. Марей баб кияссӧ неуна паськӧдӧмӧн шуис: «Тэ татшӧм вӧлін». А ме, киясӧс весьыд-шугавылӧ вынысь разӧдӧмӧн : «Эг! Ме татшӧм эг вӧв! Ме вӧлі ыджыд, со татшӧм!» Кыдзи сэк шуис миян йылысь мамӧй: «Пӧрысьлӧн да ичӧтлӧн сямыс ӧткодь». =) 

    Марей баб шулывліс меным со кутшӧм мывкыд мӧвп: «Тэ ме позйӧ воан на, а ме тэ позйӧ ог нин во». А ме дӧнзьӧдлі мамӧс: «Кутшӧм поз йылысь бабӧ висьталӧ? Кытчӧ ме воа?!»

Водзӧ лоӧ на